Жалқау балалар, шын мәнінде, жоқ! Таңқалдыңыз ба? Сіздің балаңыз дәл осындай деп, қарсылық білдіргіңіз келеді ме? Бала оқуға, үй шаруаларымен көмектесуге, секцияларға баруға "жалқаулынады" ма? Әрине, сондықтан сіз балаңызды кержалқау жағына қосып қойдыңыз. Алайда психологтар өз ойларын талап етуді жалғастыруда. Барлық адамдар "мен бәрін білгім және істей алғым келеді!" деген бағдарламамен дүнеге келеді, сондықтан ерте жастан бастап балалар әлемді барлық қол жетімді тәсілдермен біледі: алдымен аузына түскендердің бәрін сала беріп, содан кейін тактильді, визуалды, аудиалды тәсілдерімен. 2-3 жасында дамудың жаңа "Мен өзім!" кезеңі басталады (есікті ашамын, лифт батырмасын басамын, бөлмедегі жарықты қосамын және т.б.). Ал, жалқаулық үшін мында орын қайда екен?

Кішкентай болғаннан кейін бала күрделі ойлау процестерін игере бастайды. Осы немесе басқа әрекетті орындау кезінде ол "неге?" емес, "не үшін?" жасап жатқаны жайлы өзіне сұрақ қойғызады. Егер мотивация болмаса немесе сіздің балаңыз оны өз бетінше таба алмаса, онда әрекет кейінге қалдырылады немесе еленбейді.

Бұл, айтпақшы, өте пайдалы дағды, бұл баланың саналы түрде іс-әрекетке кіріскенін білдіреді. Бұл ересек өмірде өте пайдалы бола алады. Сондықтан, балаларды ашуландырып, қорлаудың орнына, ересектер баланы өзін-өзі жетілдіруге қалай ынталандыру керектігін түсінуі керек (жақсы үйрену, белгілі бір спорт түрін дамыту, ыдыс жууды үйрену және т.б.).

Баланың осы немесе басқа кәсіпке немқұрайлы қарауының шын себебін түсіну де өте маңызды. Ынталандырудың болмауымен қатар, олар:

- өзін-өзі төмендете бағалауы;

- шаршау;

- шамасы жетпейтін жұмыс (мысалға, көптеген аналар мен әкелер балаға деген аса жоғары үмітпен қарау) болуы мүмкін.

Сонда да, «жалқаулық - прогресс қозғаушысы» деген сөз есіңізде ме? Жалқау адамдар өз міндеттерін орындаудың оңай әрі жылдам жолдарын іздейді және оны кейінірек қайталамау үшін оны тиімді орындауға тырысатындықтан, осындай сөз айтылады. Мұны жақсылыққа пайдалану өте жақсы болар еді: егер бала қандай-да бір көлемді жұмыс жасағысы келмесе, сапасы бұзылмайтындай, оған одан тезірек «құтылудың» нұсқаларын табуды ұсыныңыз.

Тағы бір маңызды сәт: бала кез-келген адам сияқты анда-санда жалқау болуы керек. Әйтпесе, "қызып кету", "күйіп кетудің" қаупі жоғары. Мұны мүмкіндігінше дұрыс және нәтижелі түрде жасауды үйреніңіз, бұл балаға ғана емес, өзіңізге де көмектеседі!

Александрова Екатерина - Табысты баланы қалай тәрбиелеу керек.